Hợp tác để thành công – Cạnh tranh chỉ là người thua cuộc!

Tóm tắt

“No one can succeed alone.” (“Không ai có thể thành công một mình.”) – John C. Maxwell [1]

Trong một thế giới đầy biến động và cạnh tranh khốc liệt, thành công không còn là câu chuyện của một cá nhân hay một tổ chức đơn lẻ, mà là kết quả của sự hợp tác bền chặt giữa con người với nhau. Cạnh tranh có thể thúc đẩy sự phát triển, nhưng hợp tác mới là chìa khóa để tạo ra giá trị lâu dài và bền vững.

Trong nhiều thập kỷ qua, các nhà lãnh đạo và doanh nhân thành công nhất trên thế giới đều nhấn mạnh vai trò quan trọng của hợp tác trong việc xây dựng những tổ chức mạnh mẽ và sáng tạo. “Great things in business are never done by one person. They’re done by a team of people.” (“Những điều tuyệt vời trong kinh doanh không bao giờ được thực hiện bởi một người. Chúng được thực hiện bởi một nhóm người.”) – Steve Jobs [2]. Điều này nhấn mạnh rằng dù bạn có tài giỏi đến đâu, bạn vẫn cần một đội ngũ đồng hành để đạt được những thành tựu lớn lao.

Mặc dù cạnh tranh có thể tạo ra động lực để mỗi cá nhân và tổ chức không ngừng cải thiện, nhưng nếu không được kiểm soát, nó có thể trở thành con dao hai lưỡi, khiến các bên kiệt sức trong cuộc đua vô nghĩa. Thay vì chỉ tập trung vào việc “đánh bại” đối thủ, hợp tác mang lại lợi ích tổng thể, giúp mọi người tận dụng điểm mạnh của nhau để phát triển vượt bậc.

Bài viết này sẽ đi sâu phân tích sự khác biệt giữa hợp tác và cạnh tranh, những lợi ích to lớn mà hợp tác mang lại trong môi trường cá nhân và doanh nghiệp, đồng thời trích dẫn những quan điểm từ các nhà lãnh đạo vĩ đại nhằm chứng minh rằng hợp tác chính là chìa khóa để đạt được thành công bền vững.

I. Giới thiệu

“Never doubt that a small group of thoughtful, committed citizens can change the world. Indeed, it is the only thing that ever has.” (“Đừng bao giờ nghi ngờ rằng một nhóm nhỏ những công dân tận tâm có thể thay đổi thế giới. Thật vậy, đó là điều duy nhất từng làm được điều đó.”) – Margaret Mead [3]

Thế giới mà chúng ta đang sống ngày nay không giống với thế giới của 50 hay 100 năm trước. Công nghệ phát triển, biên giới kinh doanh mở rộng, và sự kết nối giữa con người trở nên chặt chẽ hơn bao giờ hết. Trong bối cảnh đó, thành công không còn là kết quả của những cuộc đua tranh khốc liệt, mà là sự hợp tác giữa các cá nhân, tổ chức và quốc gia.

Khi nói về hợp tác, nhiều người thường lo ngại rằng nó sẽ làm giảm đi tính cạnh tranh và động lực phát triển. Tuy nhiên, thực tế đã chứng minh rằng hợp tác không có nghĩa là từ bỏ lợi ích cá nhân, mà là cách để mở rộng quy mô thành công. “We always overestimate what we can do in one year, but we underestimate what we can do in ten years. A good team can help you achieve far beyond your expectations.” (“Chúng ta luôn đánh giá quá cao những gì có thể làm trong một năm, nhưng lại đánh giá quá thấp những gì có thể làm trong mười năm. Một đội nhóm tốt có thể giúp bạn đạt được những điều vượt xa mong đợi.”) – Bill Gates [4].

Nếu nhìn vào lịch sử, ta có thể thấy những thành tựu vĩ đại nhất của nhân loại đều là kết quả của sự hợp tác. Từ các công trình kiến trúc kỳ vĩ như Kim Tự Tháp Ai Cập, Vạn Lý Trường Thành, cho đến những phát minh làm thay đổi thế giới như Internet hay máy bay, tất cả đều được tạo ra bởi sự kết hợp giữa nhiều bộ óc vĩ đại. Không một cá nhân nào có thể một mình làm nên những điều đó.

Ngoài ra, trong thế giới kinh doanh, hợp tác đã chứng minh là chiến lược giúp các công ty phát triển bền vững hơn. Ví dụ, sự hợp tác giữa Apple và Foxconn trong lĩnh vực sản xuất, hay giữa Microsoft và IBM trong giai đoạn đầu phát triển phần mềm, đã giúp họ cùng nhau tạo ra những sản phẩm mang tính cách mạng. Không những vậy, sự hợp tác giữa các công ty còn có thể mang lại lợi ích cho toàn bộ ngành công nghiệp, khi các bên cùng chia sẻ công nghệ, tài nguyên và tri thức để thúc đẩy sự đổi mới.

Mặt khác, nếu chỉ tập trung vào cạnh tranh, chúng ta có thể bị mắc kẹt trong những cuộc đua vô tận, nơi mà các bên không ngừng tìm cách đánh bại nhau mà quên mất mục tiêu lớn hơn. “Your competitor is not someone you need to defeat, but someone who helps you improve.” (“Đối thủ cạnh tranh của bạn không phải là người bạn cần đánh bại, mà là người giúp bạn tiến bộ hơn.”) – Jack Ma [5]. Câu nói này nhấn mạnh rằng thay vì coi cạnh tranh là một cuộc chiến, chúng ta nên coi nó là một động lực để phát triển, đồng thời kết hợp với hợp tác để tạo ra những giá trị lớn hơn.

Vậy hợp tác mang lại những lợi ích gì? Tại sao nó lại quan trọng hơn cạnh tranh trong nhiều trường hợp? Làm thế nào để cân bằng giữa hợp tác và cạnh tranh để đạt được thành công lâu dài? Những câu hỏi này sẽ được phân tích trong phần tiếp theo.

II. Nội dung

A. Hợp tác và cạnh tranh – Hai con đường, hai kết quả

“Competition drives innovation, but collaboration creates sustainable value.” (“Cạnh tranh thúc đẩy sự đổi mới, nhưng hợp tác tạo ra giá trị bền vững.”) – Adam Smith [1].

Trong thế giới kinh doanh và xã hội hiện đại, sự lựa chọn giữa cạnh tranh và hợp tác không chỉ ảnh hưởng đến sự phát triển của một cá nhân hay tổ chức mà còn tác động đến toàn bộ hệ thống. Mặc dù cạnh tranh có thể là động lực thúc đẩy cá nhân và doanh nghiệp vươn lên, nhưng hợp tác mang lại hiệu quả lâu dài, bền vững hơn nhờ khả năng tận dụng tốt nhất nguồn lực tập thể.

Cạnh tranh thường được xem là yếu tố quan trọng trong nền kinh tế thị trường, nơi mà các doanh nghiệp cố gắng cung cấp sản phẩm và dịch vụ tốt nhất để giành lấy thị phần. Tuy nhiên, nếu sự cạnh tranh không được kiểm soát, nó có thể dẫn đến tình trạng đấu đá không lành mạnh, khiến các bên bị cuốn vào cuộc đua cạn kiệt tài nguyên và tiêu hao sức lực thay vì tạo ra giá trị thực sự. “If you want to go fast, go alone. If you want to go far, go together.” (“Nếu bạn muốn đi nhanh, hãy đi một mình. Nếu bạn muốn đi xa, hãy đi cùng nhau.”) – Ngạn ngữ châu Phi [2].

Trong khi đó, hợp tác mở ra một hướng tiếp cận khác, nơi các bên liên kết với nhau để phát huy tối đa điểm mạnh của từng cá nhân hay tổ chức. Một nhóm làm việc hiệu quả không chỉ dựa vào năng lực của từng thành viên mà còn vào cách họ kết hợp, hỗ trợ nhau. Khi mọi người cùng hướng đến một mục tiêu chung, năng lượng và tài nguyên được sử dụng một cách tối ưu, tránh những xung đột không cần thiết và nâng cao hiệu suất công việc.

Một ví dụ điển hình cho sự khác biệt giữa cạnh tranh và hợp tác có thể thấy rõ trong ngành công nghệ. Apple và Google, mặc dù là hai đối thủ cạnh tranh trên nhiều lĩnh vực như hệ điều hành di động (iOS vs. Android) và công cụ tìm kiếm, nhưng họ vẫn có những điểm hợp tác đáng chú ý. Khi Google cung cấp công cụ tìm kiếm và bản đồ cho các thiết bị của Apple, cả hai công ty đều hưởng lợi từ sự kết hợp này: Apple nâng cao trải nghiệm người dùng, trong khi Google mở rộng phạm vi tiếp cận của dịch vụ tìm kiếm của mình.

Ngoài ra, sự hợp tác giữa các công ty công nghệ hàng đầu cũng tạo ra những sản phẩm đột phá. Ví dụ, trong những năm đầu của ngành công nghệ phần mềm, Microsoft và IBM đã hợp tác để phát triển hệ điều hành MS-DOS, một nền tảng quan trọng giúp định hình ngành công nghiệp máy tính cá nhân. Nếu hai công ty chỉ đơn thuần tập trung vào cạnh tranh, rất có thể ngành công nghệ đã không thể phát triển nhanh chóng như ngày nay.

Bên cạnh lợi ích trong lĩnh vực công nghệ, hợp tác cũng đóng vai trò quan trọng trong các lĩnh vực khác như nghiên cứu khoa học, y tế và giáo dục. Một minh chứng rõ ràng là sự hợp tác toàn cầu trong cuộc chiến chống đại dịch COVID-19. Các công ty dược phẩm như Pfizer và BioNTech, thay vì cạnh tranh khốc liệt, đã cùng nhau phát triển vắc-xin trong thời gian kỷ lục, góp phần cứu sống hàng triệu người trên toàn thế giới. Nếu các bên chỉ tập trung vào cạnh tranh để giành lợi ích kinh tế ngắn hạn, có thể thế giới đã mất nhiều năm hơn để kiểm soát đại dịch.

Thế giới ngày nay không còn đơn giản là cuộc chơi của “kẻ thắng – người thua”, mà là sự chuyển đổi sang tư duy “cùng thắng” (win-win). “Alone we can do so little; together we can do so much.” (“Một mình, chúng ta làm được rất ít; cùng nhau, chúng ta có thể làm được rất nhiều.”) – Helen Keller [3]. Khi hợp tác trở thành một chiến lược trọng tâm, các tổ chức và cá nhân có thể tận dụng sức mạnh tập thể để đạt được những thành tựu vượt xa những gì một cá nhân hoặc một công ty đơn lẻ có thể làm được.

Cạnh tranh có thể thúc đẩy sự sáng tạo, nhưng nếu chỉ tập trung vào đánh bại đối thủ, chúng ta có thể bỏ lỡ cơ hội tạo ra điều gì đó lớn hơn. Ngược lại, hợp tác cho phép chúng ta kết hợp sức mạnh, kinh nghiệm và tri thức để tạo ra giá trị thực sự bền vững. Đây chính là yếu tố giúp thế giới không ngừng tiến về phía trước.

B. Lợi ích của hợp tác trong môi trường làm việc

Trong môi trường làm việc hiện đại, nơi mà công nghệ, thông tin và yêu cầu công việc thay đổi không ngừng, hợp tác trở thành một yếu tố thiết yếu giúp tổ chức và cá nhân phát triển bền vững. Hợp tác không chỉ giúp nâng cao hiệu suất công việc mà còn xây dựng một nền văn hóa doanh nghiệp mạnh mẽ, thúc đẩy sự sáng tạo và tối ưu hóa nguồn lực. Khi các cá nhân làm việc cùng nhau, họ không chỉ chia sẻ trách nhiệm mà còn hỗ trợ nhau để đạt được những mục tiêu chung.

1. Sức mạnh tổng hợp (Synergy)

“Synergy is the highest activity of life; it creates new untapped alternatives; it values and exploits the mental, emotional, and psychological differences between people.” (“Sự đồng tâm hiệp lực là hoạt động cao nhất của cuộc sống; nó tạo ra những lựa chọn mới chưa từng được khai thác, đồng thời trân trọng và tận dụng sự khác biệt về trí tuệ, cảm xúc và tâm lý giữa con người.”) – Stephen R. Covey [1].

Sức mạnh tổng hợp là một trong những lợi ích lớn nhất mà hợp tác mang lại. Khi các cá nhân hợp tác, họ có thể tận dụng điểm mạnh của nhau để giải quyết vấn đề hiệu quả hơn, đưa ra các giải pháp sáng tạo và tối ưu hóa quy trình làm việc. Một đội nhóm hoạt động như những bánh răng trong một cỗ máy, nơi mỗi thành viên đóng góp vào sự vận hành chung để đạt được kết quả mà một cá nhân đơn lẻ không thể thực hiện được.

Ví dụ, trong ngành công nghệ, các công ty như Tesla không thể phát triển những mẫu xe điện tiên tiến nếu thiếu sự hợp tác giữa các nhóm kỹ sư, nhà thiết kế, chuyên gia trí tuệ nhân tạo và đội ngũ sản xuất. Nếu từng nhóm làm việc riêng lẻ mà không có sự phối hợp chặt chẽ, sản phẩm cuối cùng sẽ không đạt chất lượng tối ưu.

Sức mạnh tổng hợp không chỉ áp dụng trong các tổ chức lớn mà còn có giá trị trong các nhóm làm việc nhỏ. Khi một nhóm nhân viên cùng nhau phát triển một dự án, việc chia sẻ ý tưởng, phản hồi và kết hợp kỹ năng sẽ giúp họ đạt được hiệu quả cao hơn rất nhiều so với việc mỗi người chỉ tập trung vào phần việc riêng lẻ của mình.

2. Xây dựng lòng tin và giảm thiểu mâu thuẫn

“It takes 20 years to build a reputation and five minutes to ruin it. If you think about that, you’ll do things differently.”(“Danh tiếng mất 20 năm để xây dựng, nhưng chỉ cần 5 phút để hủy hoại. Nếu bạn nghĩ về điều đó, bạn sẽ hành động khác đi.”) – Warren Buffett [2].

Lòng tin là nền tảng của mọi mối quan hệ trong công việc. Khi nhân viên trong một tổ chức tin tưởng lẫn nhau, họ có xu hướng làm việc hiệu quả hơn, giao tiếp cởi mở và hỗ trợ nhau trong những thời điểm khó khăn. Ngược lại, nếu không có sự tin tưởng, sự cạnh tranh nội bộ và xung đột có thể phát sinh, dẫn đến mất đoàn kết và giảm hiệu suất làm việc.

Một nghiên cứu của Harvard Business Review cho thấy rằng trong các tổ chức có mức độ tin tưởng cao, nhân viên có xu hướng gắn bó hơn, ít căng thẳng hơn và làm việc với hiệu suất cao hơn [3]. Khi một tổ chức tạo ra môi trường hợp tác, nơi mọi người có thể chia sẻ ý tưởng mà không sợ bị chỉ trích hay tranh giành công lao, năng suất làm việc sẽ tăng lên đáng kể.

Ngoài ra, sự hợp tác giúp giảm thiểu xung đột không cần thiết. Khi các thành viên trong nhóm có cùng mục tiêu và nhận thức được vai trò của mình trong hệ thống, họ có xu hướng ít xảy ra mâu thuẫn cá nhân hơn. Thay vì tranh cãi về quyền lực hay trách nhiệm, họ tập trung vào việc tìm ra cách thức làm việc hiệu quả nhất để đạt được mục tiêu chung.

Ví dụ, trong các công ty hàng đầu như Google, văn hóa hợp tác được khuyến khích thông qua các buổi brainstorming, các cuộc họp mở và hệ thống đánh giá minh bạch. Nhờ đó, nhân viên có thể làm việc cùng nhau mà không cảm thấy bị đe dọa hoặc bị đặt vào thế cạnh tranh không lành mạnh.

3. Thúc đẩy sáng tạo và phát triển cá nhân

“Intellectual growth should commence at birth and cease only at death.” (“Sự phát triển trí tuệ nên bắt đầu từ khi sinh ra và chỉ kết thúc khi chúng ta qua đời.”) – Albert Einstein [4].

Hợp tác không chỉ giúp nâng cao hiệu suất làm việc mà còn thúc đẩy sự sáng tạo và phát triển cá nhân. Khi làm việc cùng những người có tư duy và kỹ năng khác biệt, mỗi cá nhân đều có cơ hội học hỏi, mở rộng tầm nhìn và trau dồi kiến thức mới.

Trong môi trường làm việc hợp tác, nhân viên thường cảm thấy thoải mái hơn khi chia sẻ ý tưởng của mình, từ đó kích thích sự sáng tạo. Một nhóm làm việc hiệu quả không phải là nhóm có những cá nhân thông minh nhất, mà là nhóm biết cách tận dụng sự đa dạng trong tư duy để đưa ra những giải pháp đột phá.

Ví dụ, tại Pixar, quá trình sản xuất phim hoạt hình không chỉ dựa trên tài năng cá nhân, mà là sự kết hợp giữa các nhà biên kịch, đạo diễn, nhà thiết kế, chuyên gia hiệu ứng hình ảnh và nhiều bộ phận khác. Mỗi người đều có cơ hội đóng góp ý tưởng, thử nghiệm những cách tiếp cận mới và học hỏi từ đồng nghiệp. Chính nhờ sự hợp tác này mà Pixar đã tạo ra những bộ phim thành công vang dội như Toy Story hay Finding Nemo.

Bên cạnh đó, hợp tác còn giúp cá nhân phát triển các kỹ năng mềm quan trọng như giao tiếp, làm việc nhóm, quản lý thời gian và giải quyết vấn đề. Những kỹ năng này không chỉ hữu ích trong công việc mà còn giúp mỗi người phát triển sự nghiệp lâu dài.

Tổng kết ý chính

Hợp tác không chỉ đơn thuần là một lựa chọn trong môi trường làm việc, mà là một yếu tố quyết định đến sự thành công của cá nhân và tổ chức. Khi mọi người cùng làm việc với nhau dựa trên sự tin tưởng, tôn trọng và hỗ trợ lẫn nhau, họ có thể đạt được những thành tựu mà không một cá nhân nào có thể làm được một mình.

Một tổ chức mạnh mẽ là tổ chức biết tận dụng sức mạnh tổng hợp, xây dựng môi trường làm việc dựa trên lòng tin và khuyến khích sự sáng tạo của từng cá nhân. Trong một thế giới ngày càng phức tạp, hợp tác chính là chìa khóa để tiến xa hơn, đạt được những mục tiêu lớn hơn và tạo ra giá trị bền vững cho tất cả mọi người.

C. Khi nào cạnh tranh là cần thiết?

“Healthy competition is a driving force for progress, but only when it does not harm the system.” (“Cạnh tranh lành mạnh là động lực để phát triển, nhưng chỉ khi nó không làm tổn hại đến hệ thống.”) – Michael Porter [1].

Cạnh tranh từ lâu đã được xem là một yếu tố quan trọng trong kinh tế, kinh doanh và cả sự phát triển cá nhân. Nó giúp thúc đẩy sự đổi mới, nâng cao chất lượng sản phẩm, dịch vụ và tạo động lực để các cá nhân và tổ chức không ngừng cải thiện bản thân. Tuy nhiên, không phải lúc nào cạnh tranh cũng mang lại kết quả tích cực. Khi bị đẩy lên mức cực đoan, cạnh tranh có thể trở thành một cuộc chiến tiêu hao, gây ra xung đột nội bộ, làm suy yếu tinh thần đồng đội và dẫn đến những tổn hại lâu dài.

Câu hỏi quan trọng cần đặt ra là: Khi nào cạnh tranh là cần thiết? Khi nào nên ưu tiên hợp tác thay vì đối đầu?

1. Cạnh tranh thúc đẩy sự đổi mới và hiệu suất cá nhân

“Without a struggle, there can be no progress.” (“Không có đấu tranh, sẽ không có tiến bộ.”) – Frederick Douglass [2].

Cạnh tranh có thể đóng vai trò là một động lực mạnh mẽ giúp cá nhân và tổ chức phát triển. Khi con người bị đặt vào một môi trường có sự cạnh tranh lành mạnh, họ có xu hướng nỗ lực hơn, tìm cách đổi mới và cải thiện để không bị tụt lại phía sau.

Ví dụ, trong ngành công nghệ, sự cạnh tranh giữa Apple và Samsung trong lĩnh vực điện thoại thông minh đã thúc đẩy cả hai công ty liên tục phát triển các tính năng mới, từ màn hình OLED, nhận diện khuôn mặt đến trí tuệ nhân tạo (AI). Nếu không có sự cạnh tranh này, có thể tốc độ đổi mới công nghệ sẽ chậm hơn rất nhiều.

Tương tự, trong môi trường làm việc, một chút cạnh tranh có thể khuyến khích nhân viên phát huy tối đa tiềm năng của mình. Nếu một công ty có một hệ thống đánh giá hiệu suất công bằng, trong đó những cá nhân xuất sắc được ghi nhận và khen thưởng, điều đó có thể tạo động lực để mọi người nỗ lực hơn trong công việc.

2. Cạnh tranh lành mạnh giúp doanh nghiệp duy trì lợi thế cạnh tranh

“Competition whose motive is merely to compete, to drive some other fellow out, never carries very far.” (“Cạnh tranh với động cơ chỉ để đánh bại người khác mà không có mục tiêu thực sự sẽ không bao giờ đi xa.”) – Henry Ford [3].

Trong kinh doanh, cạnh tranh là yếu tố cần thiết để giúp các công ty duy trì sự sáng tạo và linh hoạt trước những thay đổi của thị trường. Nếu một doanh nghiệp không có đối thủ cạnh tranh, họ có thể rơi vào trạng thái tự mãn, thiếu động lực đổi mới, từ đó làm giảm chất lượng sản phẩm hoặc dịch vụ của mình.

Ví dụ, sự cạnh tranh giữa Amazon và Walmart trong lĩnh vực bán lẻ đã khiến cả hai công ty phải không ngừng cải tiến mô hình kinh doanh, đầu tư vào công nghệ và nâng cao trải nghiệm khách hàng. Nhờ đó, người tiêu dùng có nhiều lựa chọn hơn, dịch vụ giao hàng được cải thiện và giá cả trở nên hợp lý hơn.

Tuy nhiên, điều quan trọng là cạnh tranh phải diễn ra theo cách lành mạnh. Nếu các doanh nghiệp chỉ tập trung vào việc “hạ gục” đối thủ bằng cách sử dụng các chiến lược không công bằng như hạ giá phi lý, thao túng thị trường hay chơi xấu lẫn nhau, cuối cùng cả ngành công nghiệp có thể bị tổn hại.

3. Khi cạnh tranh trở thành con dao hai lưỡi

“The moment you make competition personal, you’ve lost your path to success.” (“Khoảnh khắc bạn biến cạnh tranh thành vấn đề cá nhân, bạn đã đánh mất con đường dẫn đến thành công.”) – Simon Sinek [4].

Mặc dù cạnh tranh có thể là động lực thúc đẩy tiến bộ, nhưng khi bị đẩy đến cực đoan, nó có thể gây ra những hậu quả tiêu cực, làm giảm tinh thần hợp tác và tạo ra một môi trường làm việc độc hại.

Ví dụ, trong một công ty, nếu một cuộc thi ý tưởng nội bộ được tổ chức với phần thưởng hấp dẫn, nó có thể khuyến khích nhân viên sáng tạo. Tuy nhiên, nếu nhân viên chỉ tập trung vào đánh bại nhau để giành chiến thắng thay vì học hỏi và phát triển ý tưởng cùng nhau, thì tinh thần hợp tác sẽ bị suy giảm. Điều này có thể dẫn đến sự chia rẽ trong nội bộ công ty, khiến nhân viên giấu thông tin, hạn chế giao tiếp và không còn sẵn sàng hỗ trợ đồng nghiệp.

Một nghiên cứu của Harvard Business Review chỉ ra rằng những công ty có văn hóa cạnh tranh quá mức thường gặp tình trạng nhân viên bị stress, giảm năng suất và thậm chí dẫn đến tỷ lệ nghỉ việc cao hơn [5]. Điều này chứng tỏ rằng cạnh tranh chỉ thực sự hiệu quả khi nó được duy trì ở mức độ hợp lý và không ảnh hưởng đến tinh thần hợp tác chung.

4. Khi nào nên ưu tiên hợp tác thay vì cạnh tranh?

Mặc dù cạnh tranh có thể mang lại những lợi ích nhất định, nhưng trong nhiều trường hợp, hợp tác vẫn là chiến lược tối ưu hơn. Một số tình huống nên ưu tiên hợp tác bao gồm:

Khi mục tiêu lớn hơn sự khác biệt cá nhân: Trong các dự án dài hạn, việc các cá nhân hoặc nhóm hợp tác với nhau thường mang lại kết quả tốt hơn so với cạnh tranh đơn thuần.
Khi giải quyết vấn đề phức tạp: Những vấn đề đòi hỏi nhiều góc nhìn khác nhau thường được giải quyết tốt hơn khi có sự hợp tác giữa các bên.
Khi cần xây dựng một nền tảng vững chắc: Một tổ chức muốn phát triển bền vững cần tập trung vào việc xây dựng mối quan hệ lâu dài với nhân viên, đối tác và khách hàng thay vì chỉ chạy theo lợi ích ngắn hạn.

Ví dụ, trong lĩnh vực y tế, thay vì cạnh tranh để giành lợi nhuận, các công ty dược phẩm lớn như Pfizer và BioNTech đã hợp tác để phát triển vắc-xin COVID-19, giúp đẩy nhanh quá trình sản xuất và phân phối. Nếu họ chỉ cạnh tranh mà không chia sẻ công nghệ, thế giới có thể đã mất nhiều năm hơn để kiểm soát đại dịch.

Tổng kết ý chính

Cạnh tranh có thể là một công cụ mạnh mẽ giúp cá nhân và tổ chức tiến xa hơn, nhưng chỉ khi nó được kiểm soát hợp lý. Khi cạnh tranh trở thành một cuộc chiến tiêu hao, nó không chỉ làm suy yếu tinh thần làm việc mà còn có thể cản trở sự phát triển chung.

Do đó, thay vì chỉ tập trung vào việc đánh bại đối thủ, chúng ta nên hướng đến một mô hình kết hợp giữa cạnh tranh và hợp tác, nơi mà cả hai yếu tố này đều được cân bằng để tạo ra môi trường làm việc và kinh doanh hiệu quả nhất. Hợp tác có thể giúp bạn đi xa, nhưng một chút cạnh tranh sẽ giúp bạn tiến nhanh hơn – miễn là bạn biết khi nào nên dừng lại.

III. Kết luận

“Coming together is a beginning; keeping together is progress; working together is success.” (“Tụ họp là bước khởi đầu; gắn kết là sự tiến bộ; làm việc cùng nhau là thành công.”) – Henry Ford [1].

Trong suốt lịch sử phát triển của nhân loại, những thành tựu vĩ đại nhất không đến từ sự đơn độc của một cá nhân, mà từ sự hợp tác bền chặt giữa nhiều con người với nhau. Dù trong lĩnh vực khoa học, công nghệ, kinh doanh hay nghệ thuật, mọi thành công bền vững đều có dấu ấn của sự đồng lòng và chia sẻ trách nhiệm.

Cạnh tranh có thể mang lại động lực để mỗi cá nhân và tổ chức không ngừng cải thiện bản thân, nhưng nếu chỉ dựa vào cạnh tranh, ta sẽ dễ dàng bị cuốn vào một vòng xoáy tiêu hao nguồn lực mà không tạo ra giá trị thực sự. Ngược lại, hợp tác mở ra những cơ hội mới, giúp mỗi người tận dụng điểm mạnh của nhau và cùng nhau chinh phục những mục tiêu xa hơn.

1. Cạnh tranh hay hợp tác – Con đường nào dẫn đến thành công lâu dài?

“Alone we can do so little; together we can do so much.” (“Một mình, chúng ta làm được rất ít; cùng nhau, chúng ta có thể làm được rất nhiều.”) – Helen Keller [2].

Nếu chỉ dựa vào cạnh tranh, chúng ta có thể đạt được chiến thắng ngắn hạn, nhưng liệu đó có phải là chiến thắng thực sự? Một cá nhân hay một tổ chức chỉ chú trọng vào cạnh tranh sẽ nhanh chóng cạn kiệt ý tưởng, tài nguyên và năng lượng. Trong khi đó, những doanh nghiệp và đội nhóm biết cách hợp tác sẽ tạo ra giá trị bền vững, duy trì động lực lâu dài và đạt được những thành tựu mà một cá nhân đơn lẻ không thể làm được.

Ví dụ, sự thành công của Microsoft không chỉ đến từ khả năng cạnh tranh với các đối thủ mà còn từ các chiến lược hợp tác thông minh. Thay vì chỉ tập trung vào việc đánh bại các công ty khác, Microsoft đã chọn cách hợp tác với nhiều đối tác chiến lược như IBM, LinkedIn và OpenAI để mở rộng hệ sinh thái của mình, từ đó tạo ra lợi ích lớn hơn cho cả đôi bên.

2. Hợp tác – Chìa khóa của một tổ chức bền vững

“The strength of the team is each individual member. The strength of each member is the team.” (“Sức mạnh của đội nhóm nằm ở từng thành viên. Sức mạnh của từng thành viên nằm ở đội nhóm.”) – Phil Jackson [3].

Một tổ chức mạnh mẽ không chỉ được xây dựng dựa trên những cá nhân xuất sắc, mà còn nhờ vào sự phối hợp nhịp nhàng giữa các thành viên. Hợp tác giúp gắn kết con người, tạo ra môi trường làm việc tích cực và thúc đẩy sự sáng tạo. Khi nhân viên cảm thấy mình là một phần quan trọng của tổ chức, họ sẽ có động lực để cống hiến và phát triển bản thân.

Nhiều nghiên cứu đã chỉ ra rằng những công ty có văn hóa hợp tác chặt chẽ thường có năng suất cao hơn, khả năng sáng tạo tốt hơn và tỷ lệ giữ chân nhân viên cao hơn so với những công ty chỉ tập trung vào cạnh tranh nội bộ. Theo một báo cáo của Harvard Business Review, những doanh nghiệp khuyến khích hợp tác thường có doanh thu cao hơn 30% so với những công ty có văn hóa làm việc tách biệt [4].

Ví dụ, tại Google, tinh thần làm việc nhóm được khuyến khích thông qua các chương trình cộng tác, các buổi brainstorming và hệ thống phản hồi mở. Nhờ đó, công ty này không ngừng đổi mới và duy trì vị thế hàng đầu trong ngành công nghệ.

3. Cân bằng giữa cạnh tranh và hợp tác

“You don’t have to blow out the other person’s light to let yours shine.” (“Bạn không cần phải dập tắt ánh sáng của người khác để khiến ánh sáng của mình tỏa sáng.”) – Bernard Baruch [5].

Mặc dù hợp tác là yếu tố quan trọng, nhưng điều đó không có nghĩa là cạnh tranh hoàn toàn không cần thiết. Một chút cạnh tranh lành mạnh có thể giúp cá nhân và tổ chức tiến bộ hơn, nhưng điều quan trọng là phải biết khi nào nên cạnh tranh và khi nào nên hợp tác.

Ví dụ, trong ngành công nghiệp ô tô, các công ty như Toyota và Ford có thể cạnh tranh trên thị trường, nhưng họ vẫn hợp tác trong một số lĩnh vực như nghiên cứu công nghệ xe điện. Điều này cho thấy rằng sự cân bằng giữa cạnh tranh và hợp tác có thể mang lại lợi ích cho cả đôi bên, đồng thời thúc đẩy sự phát triển chung của toàn ngành.

4. Hợp tác để tạo ra giá trị lâu dài

“Surround yourself with people who are smarter than you, and you will go far.” (“Hãy bao quanh mình bằng những người thông minh hơn bạn, và bạn sẽ đi rất xa.”) – Marissa Mayer [6].

Thế giới ngày nay không còn là cuộc chơi của “kẻ mạnh thắng thế” mà là sự chuyển đổi sang tư duy “cùng thắng” (win-win). Hợp tác giúp chúng ta mở rộng tầm nhìn, tận dụng thế mạnh của nhau và tạo ra giá trị không chỉ cho cá nhân mà còn cho cả cộng đồng.

Một doanh nghiệp có tư duy hợp tác không chỉ phát triển bền vững mà còn góp phần xây dựng một nền kinh tế mạnh mẽ hơn. Một cá nhân biết cách hợp tác không chỉ đạt được thành công cho bản thân mà còn giúp những người xung quanh phát triển cùng nhau.

Tổng kết ý chính

“If you want to go fast, go alone. If you want to go far, go together.” (“Nếu bạn muốn đi nhanh, hãy đi một mình. Nếu bạn muốn đi xa, hãy đi cùng nhau.”) – Ngạn ngữ châu Phi [7].

Cạnh tranh có thể giúp bạn giành chiến thắng trong một trận đấu, nhưng hợp tác mới là con đường giúp bạn chiến thắng cả cuộc hành trình. Một tổ chức mạnh mẽ không phải là tổ chức có những cá nhân xuất sắc nhất, mà là tổ chức biết tận dụng sức mạnh tập thể để cùng nhau vươn xa.

Trong công việc và cuộc sống, sức mạnh thực sự không nằm ở việc “hạ bệ” ai đó, mà ở cách bạn xây dựng những mối quan hệ, tạo ra giá trị lâu dài và đồng hành cùng nhau để đạt được thành tựu bền vững. Sự vĩ đại không đến từ việc bạn chiến thắng người khác, mà từ việc bạn góp phần xây dựng một cộng đồng mạnh mẽ hơn.

IV. Tài liệu tham khảo

[1] Henry Ford, My Life and Work, Doubleday, Page & Company, 1922.
[2] Helen Keller, Optimism: An Essay, 1903.
[3] Phil Jackson, Eleven Rings: The Soul of Success, Penguin, 2013.
[4] Harvard Business Review, Collaboration and Innovation in the Workplace, 2021.
[5] Bernard Baruch, The Public Years, Simon & Schuster, 1960.
[6] Marissa Mayer, Leadership and Innovation, 2015.
[7] Ngạn ngữ châu Phi, nguồn gốc dân gian.

Nguồn: SmartSkills – Người viết: Đặng Thanh Tùng